Izithako ongazisebenzisa ekhishini lakho 'ukushaya' umkhuhlane

Makhosi Dube

UZWA ngokunhlinhla kwabantu ukuthi unyaka usushintsha isizini usungena esigabeni sasebusika. Noma ngabe uzama kangakanani ukubalekela umkhuhlane, kodwa ufana nentombi ekuqoma ungayishelanga ngoba uzwa ngawo usukuhlasele.

Inkinga enkulu ngawo wukuthi uphenduka ijazi lokubolekisana ngoba kujwayelekile ukuthi uma uke waphatha oyedwa emndenini, kumbe ezindaweni zokusebenzela, usabalale ngokushesha njengomlilo wequbula.

YINI EDALA UMKHUHLANE UHLASELE NGAMANDLA EBUSIKA?

AbeWorld Health Organization (WHO), bathi izimo zezulu ezibandayo ebusika, zinikeza umkhuhlane umfutho wokuphila isikhathi eside nokusabalala ngamawala.

Ukubanda kuphoqa abantu ukuba bahlanganele ezindaweni ezivalelekile okwenza basondelane lokho, kuyawusizakalisa umkhuhlane.

Ebusika ilanga lisheshe lishone, okunciphisa ukutholakala kukaVitamin D otholakala kulo. Leli vitamin lidlala indima emqoka ekwehliseni amandla omkhuhlane.

Ngokocwaningo lwabo, bathi amasosha omzimba ashintsha nezikhathi zonyaka, okwenza abe sengcupheni yokuhlaseleka kalula ngesizini yasebusika.

Okujabulisayo wukuthi zikhona ekhishini lakho izaba ongazivikela ngazo emkhuhlaneni, ezingaphoqi ukuba uchithe enye imali.

IZINTO ONGAZISEBENZISA EKHISHINI LAKHO UKULWA NOMKHUHLANE

Kunama-spice okupheka asebenza njengekhambi uma esetshenziswa ukulekelela umzimba ukuba ukwazi ukulwa.

TUMERIC:
Lesi yi-spice esijwayele ukusetshenziwa uma kuphekwa njengoba saziwa ngokwengeza ukunambitheka.

I-tumeric iyanconywa kakhulu njengoba ine-curcumin, esizayo ekulweni nomkhuhlane ikakhulu ngoba inezivikeli futhi iyelapha.

Okunye ngayo: Iyanconywa kwabasengcupheni yomdlavuza, iyasiza futhi ekutheni kugayeke kahle ukudla, nasesikhunjeni esihle.

MORINGA:
IMoringa nayo yethulelwa isigqoko ekulweni nomkhuhlane, kwazise ino-vitamin C no-A womabili amqoka ekwesekeni amasosha omzimba.

Ngaphezu kwalokho iMoringa
i-namaminerali namandla okwelapha amasosha asehlabekile. Ungayiphuza njengetiye. Iyatholakala ezitolo ezidayisa izinongo (spices).

Okunye ngayo: Iyasiza kwabaphathwa yisifo sesifuba noma somoya (Asthma).

UJU (HONEY):
Ukudla uju kuyasiza ekucindezeleni ukukhwehlela nasekupholiseni umphimbo obuhlungu. Okuhle ngalo ungaludla lodwa, ulengeze etiyeni, ephalishini, noma kwi-plain yoghurt.

Okunye ngalo:
Lulwa nezifo namagciwane ahlukene, kanti luyasiza kwabanenkinga yokuqwasha.

UPELEPELE:
Upelepele uwumanqoba kwabazizwa becinene, abahlushwa ngamafinyila, ubuye unciphise nokukhwehlela.

OKUNYE NGAWO:
Upelepele usiza kokuningi njengesifo senhliziyo, ubuhlungu nasekwesekeni umzimba.

ULAMULA (LEMON):
Ulamula cishe utholakala kuwo wonke amakhishi, kanti kulula ukuwusebenzisa njengoba nawo ungawufaka etiyeni, ephalishini, wenze ijusi noma uwuphuze namanzi ashisayo, unganezela ngoju.

Ulamula uwumthombo
wama-vitamin asizayo ekutheni uma umkhuhlane ukuphethe, usheshe udlule.

Okunye ngawo:
Uyisithako esinamandla kwabazama ukwehlisa isisindo.

GINGER:
I-Ginger ibekwa phezulu ohlwini lwezinto ongazizama ukuthiba umkhuhlane. Inama-vitamin futhi ine-zinc elekelelayo lapho umzimba ulwa namagciwane.

Okuhle ngayo wukuthi iyasiza ekuqedeni isicanucanu nokubuyisa. Ungawubilisa uwuphuze njengetiye, uwufake  ekudleni uma upheka noma uwuhlafune.

OKUNYE NGAYO:
I-Ginger iyasiza kwabaphathwa yisilumo, emisipheni eqaqambayo nakwabaqunjelwe.

UGALIGA (GARLIC):
Ugaliga unezakhamzimba ezisiza umzimba ukuba ukwazi ukuzilwela emkhuhlaneni. Uyakwazi ukunqoba ama-bacteria ne-fungi okujwayele ukuqubuka kwabaphethwe wumkhuhlane.

Okunye ngawo: Uyasiza ekuqiniseni amathambo, ezifweni zenhliziyo, nakwabanoshukela.

Okunye okunconywayo
Yi-cinnamon, ama-bay leaves,
yi-rosemary, ama-cloves,
yi-oregano, yi-basil, yi-thyme,
ama-mint leaves ne-black pepper.

Khumbula lokhu okumqoka:

Ukusebenzisa izithiba-mkhuhlane kakusho ukuthi shalazela umtholampilo nodokotela.
AbeWHO bayakugcizelela ukuthi abantu babonane nodokotela noma abezempilo uma bexineka, ikakhulu ngoba imizimba yabantu kayibekezeli ngokufanayo uma ihlatshwa yizigulo.